Belangen

Het is de kunst om met respect voor elkaars belangen oplossingen te bedenken. De onderzoekstraditie waarin dit denken centraal staat is de wereld van mutual gains (Fisher, Ury & Patton, 1991; Kahane, 2004, 2010). Hierbij ga je verder dan het simpele ‘ik ben voor dit, tegen dat of ik wil dat bereiken en dat juist niet hebben’. Dat zijn standpunten die gebaseerd zijn op meningen en argumenten. Op basis daarvan bereik je geen samenwerking. Kijk dus naar de belangen die achter deze standpunten verstopt zitten. Welke belangen raken aan de continuïteit, kernwaarden of het imago van de organisatie? Vragen om hierachter te komen zijn: wat zijn de echt spannende onderwerpen waarop het wel eens zou kunnen afketsen? Wat gaat er mis als de samenwerking niet doorgaat? Hoe organiseren we het gesprek over de punten waarover we het aan het eind toch niet eens worden? Dit betekent voor de veranderaar niet alleen dat hij aandacht moet hebben voor het belangenspel tussen de betrokken partijen, maar ook tussen de vertegenwoordigers en hun respectievelijke achterbannen/organisaties. 

Een valkuil is dat er niet of nauwelijks wordt gecommuniceerd over de belangen in de samenwerking. Veelal zijn partners meteen doorgestormd naar het convenant, het contract of de joint venture. Bijna zonder uitzondering loopt een dergelijk samenwerkingsproces dan op den duur vast. Partners moeten terug naar de fase van ambitiebepaling, waarin alsnog een echte dialoog over ieders belang moet plaatsvinden. Want als de belangen en het gesprek daarover structureel verwaarloosd zijn, is er sprake van een permanente en soms uitputtende staat van onderhandeling. De opdracht is dan om het gesprek over belangen te ‘heropenen’. Dat wil zeggen: zorgen voor een omgeving waarin partijen transparant kunnen (durven) zijn over hun belangen om deel te nemen aan de samenwerking, zorgen dat de partijen oprecht geïnteresseerd zijn in de belangen van hun partners, te zorgen voor een constructief gesprek dat met regelmaat plaatsvindt.