Op reis met de leergang Professioneel interveniëren in samenwerkingsverbanden. Deel 3: De waarde van een goed proces

Tussen mei en oktober van dit jaar was de eerste editie van onze leergang Professioneel interveniëren in samenwerkingsverbanden. Met negen ervaren netwerkleiders gingen we op zoek naar de typische dynamiek van het werken in samenwerkingsverbanden. Samen probeerden we de complexiteit te doorzien, op zoek naar praktische mogelijkheden om beweging te krijgen in vastgelopen processen.

Vorige maand rondden we de eerste editie van de leergang af. Een mooie reis die we met elkaar aflegden, waarbij veel ruimte was voor ieders persoonlijke ervaringen en worstelingen. De reflectie met elkaar en de gedeelde inzichten bleken voor waardevol. Ook voor mij; de verhalen uit de praktijk leerden mij veel over de dynamiek in samenwerkingsverbanden. In enkele blogs neem ik je mee in mijn inzichten die ik opdeed tijdens de leergang.

Over de waarde van een goed proces

In het derde blok leerden we procesmatig te kijken naar samenwerkingsverbanden. Waar we in het tweede blok als het ware een foto maakten, brachten we nu de factor tijd in. We stonden stil bij de ontwikkeling van samenwerkingsverbanden. Welke logische weg en stappen doorlopen zij? Wat zijn betekenisvolle momenten in het proces? Hoe kun jij als netwerkleider het proces zo ontwerpen dat het ‘zijn werk kan doen’?

Procesvertrouwen

Helderheid in het proces kan mensen en partijen in een samenwerking houvast bieden, procesvertrouwen noemen we dat. In het begin is dat het enige wat er is: een onzekere missie en een kwetsbaar proces. Door mensen houvast te bieden op de stappen die we doorlopen en de tijdlijn die we voor ogen hebben, lijkt het eenvoudiger dan het pad van de onzekere inhoud en het gedoe van de diversiteit in belangen op te gaan. Waar staan we, wat ligt er straks en waar gaan wij nu aan werken? Het proces vaststellen met elkaar is een belangrijke stap om partijen zich te laten committeren aan de samenwerking.

Het belang van de achterkamertjes

Tegelijkertijd is dat niet het enige. In een van de oefeningen tijdens dit blok lieten we de deelnemers de tijdlijn van hun netwerk in kaart brengen. We vroegen ze niet alleen te laten zien wat de geplande, reeds doorlopen stappen waren; het proces dat ze hadden uitgetekend. Maar we vroegen ze ook wat achteraf de betekenisvolle momenten waren die meer ‘in het ondertussen’ ontstonden. Ongepland, maar zeer waardevol.

Uit de gesprekken bleek hoe belangrijk het juist is ook aandacht te hebben voor al die momenten. De gesprekken in de coulissen, de achterkamertjes, bij de koffie. De momenten van voorbereiding, bilateraal overleg en de belletjes achteraf. Het is een wezenlijk onderdeel van het proces, waar we als netwerkleiders aandacht voor moeten hebben. Soms zijn coulissen en achterkamertjes nodig om zaken te beslechten, voor te koken, uit te vechten. Waardeer ze, faciliteer ze en laat ze hun werk doen.

Vakmanschap en mensenwerk

Het is ons werk als netwerkleiders, adviseurs en procesbegeleiders een goed proces te ontwerpen en te begeleiden. Het is iets waarmee we dagelijks bewust en onbewust bezig zijn. De rol van de procesmanager in samenwerkingsverbanden is meervoudig. Een procesmanager bereidt de weg voor, weet partijen bij elkaar te brengen rondom de inhoud (‘dit is waarvoor we het doen’) en laat zien hoe partijen zich tot elkaar verhouden. Soms legt de procesmanager de ‘lelijke foto’ op tafel; ‘wat is er nu echt aan de hand’.

Ambacht

Dit blok leerde me opnieuw dat het een ambacht is om een betekenisvol proces in te richten. Er is geen spoorboekje voor of een aanpak die altijd en overal werkt. Het vraagt enerzijds de vaardigheden om zorgvuldig een proces te ontwerpen, om in te schatten welke stappen nodig zijn, om vooruit te denken en daarop te sturen. En anderzijds het vermogen om te kunnen reflecteren en reageren op het moment. Te werken met hetgeen wat nu aan de orde is. Want één ding weet ik zeker: het loopt nooit zoals je vooraf bedenkt.

Dat is geen sinecure, blijkt wel uit onze gesprekken. Het is vaak ‘muddling through’, waarbij je jezelf meeneemt als instrument. Voel je vrij om goed te luisteren naar jezelf, de interventies te kiezen die bij jou passen en jouw vakmanschap daarmee goed in te zetten.