Posities binnen een netwerk

De actoren die de strategische kern vormen, zijn de stuwende kracht achter het netwerk. Zij zetten de visie uit, bepalen de strategie, definiëren de toe- en uittredingsregels, de spelregels, de gedragscode. Hier zitten ook de partijen die een leidende functie hebben. Deze partijen doen mee aan de meeste ambities en ontwikkelen gemeenschappelijke kennis van het netwerk. De strategische kern kan bestaan uit een of meer actoren. Deze vaak dominante actoren ontlenen hun positie aan hun belang bij het netwerk, maar vaak ook door bijvoorbeeld een sterk merk, hun omvang ten opzichte van andere partijen, een technologische kwaliteit of een unieke toegang tot een markt. In publieke omgevingen ontleent een dominante partij haar positie vaak aan institutionele afspraken, toegang tot relaties en/of wetgeving. Ook de toegang tot burgers speelt steeds meer een doorslaggevende rol.

Actoren in de complementaire ring vullen vaak de ‘gaten’ van het netwerk. Zij kennen de inhoud van het netwerk en beschikken over bepaalde kennis en vaardigheden. Vaak heeft dit te maken met de ambities waar ze aan meewerken, waarbij we vaak zien dat een partij in een of twee coalities zit. Zij volgen de lijn van de strategische kern, adopteren spelregels en gedragscodes. De actoren in de complementaire ring hebben toegang tot kennis en informatie van het netwerk maar zijn niet degenen die het geheel hoeven te kennen of te overzien. Ze pikken mee wat voor hen relevant is.

Rondom de strategische kern en de complementaire ring bevindt zich de vrije ruimte. Actoren die hier zitten en meedoen aan het netwerk doen dat vaak omdat ze unieke capaciteit, infrastructuur, diensten en producten bezitten die relevant zijn voor specifieke ambities. Deze actoren zijn niet strategisch gebonden en worden op ad-hocbasis bij het netwerk betrokken. Partijen in de vrije ruimte hebben zelf niet in de hand hoe en wanneer zij worden betrokken. Vaak werken ze aan maximaal één opgave, of doen ze af en toe mee aan een gezamenlijke bijeenkomst.

Het commitment van de organisatie naar het netwerk is beperkt en dat geldt andersom ook. Dat betekent dat de invloed van partijen in de vrije ruimte beperkt is als het gaat om de koers en de inhoud van het netwerk.

Met name het onderscheid tussen de strategische kern en de complementaire ring van het netwerk is relevant. Actoren in de kern van het netwerk hebben veel invloed op de identiteit van het netwerk, de besluitvormingsprocessen, spelregels en te kiezen coalities. In de complementaire ring van het netwerk zit vaak het innovatievermogen, juist omdat deze actoren minder verweven zijn met het netwerk. Zij staan het meest open voor beïnvloeding van buiten. Zij brengen via hun relaties nieuwe ideeën en actoren binnen in het netwerk. Dat kan alleen als deze actoren ook een goede verbinding hebben met de vrije ruimte om het netwerk.