Verdieping in perspectief

Randvoorwaarden

Dit spel is geschikt:

Dit spel is geschikt voor samenwerkingen die een eerste idee voor een ambitie hebben geformuleerd en deze willen aanscherpen. De ambitie mag nog abstract en open zijn geformuleerd. Het kan het gaan om samenwerkingen tussen organisaties, maar ook binnen organisaties, zoals tussen afdelingen of binnen teams. Het spel is met name geschikt voor de volgende situaties:

• samenwerkingen die een ambitie in meer detail willen uitwerken
• samenwerkingen met een bestaande ambitie waar zij nog over twijfelen, maar nog niet scherp hebben waar die twijfel precies vandaan komt.

Zo speel je het

Doel in het spel

Het doel is om vanuit een fictief personage zo goed mogelijk een beschouwing te geven op een ambitie. Jij gaat daarbij op zoek naar onderdelen van de ambitie die verbetering behoeven. Als deelnemer leef jij je zo goed mogelijk in in het personage, maar blijf je ook jezelf tijdens het spel.

Spelverloop

• Deelnemers zitten aan tafel of in een (halve) kring, rondom een whiteboard of flip-over.
• Schrijf de bestaande gezamenlijke ambitie van de samenwerking op de whiteboard of flip-over.
• Vraag de deelnemers of zij de ambitie herkennen als de versie waar zij momenteel mee werken.
• Leg de deelnemers uit dat zij gezamenlijk de ambitie gaan aanscherpen. Dit gaan zij doen vanuit het perspectief van een fictief personage dat op rolkaarten staat: Belangenbehartiger, Kwaliteitskoning, Realist, Schatbewaarder, Tijdbewaker, Vernieuwer, Visionair en Voorzitter.
• Verdeel de rolkaarten over de deelnemers. Je kunt deze willekeurig verdelen of bewust kiezen. Indien je bewust verdeelt, kies er dan eerder voor om deelnemers een rol te geven die zij niet gewend zijn. Zo worden ze uitgedaagd uit hun normale denkpatroon te komen. Indien er meer deelnemers zijn dan rollen, kunnen twee personen dezelfde rol hebben (laat hen dan samen spelen met één kaart).
• Vraag elke deelnemer te vertellen welke rol hij/zij heeft en de beschrijving op de rolkaart voor te lezen. Geef uitleg als een rol niet helemaal duidelijk is. Laat deelnemers elkaar vanaf nu aanspreken met de naam van hun rol: “Beste Visionair, wat denkt u over...” in plaats van “Beste Peter”.
• Geef de deelnemers een paar minuten de tijd om hun feedback op de ambitie (sterke punten en valkuilen) vanuit het perspectief van hun personage voor te bereiden.
• Vraag de deelnemers om de beurt te delen wat zij hebben voorbereid. Neem hiervoor een paar minuten. Herinner deelnemers eraan dat ze geacht worden vanuit hun personage te redeneren, mochten ze dit vergeten.
• Laat de deelnemers na deze introductieronde in gesprek gaan over de ambitie. Let op: de Voorzitter heeft vanuit zijn rol het belang om tot een goed gesprek en een gezamenlijk resultaat te komen. Houd je rol als spelbegeleider dus bescheiden en laat het gesprek zoveel mogelijk aan de groep. Moedig de Voorzitter indien nodig aan om door te vragen naar suggesties voor het aanpassen en aanscherpen van de ambitie.
• Noteer alle suggesties voor het aanscherpen van de ambitie op het whiteboard / de flip-over.
• Vraag de deelnemers na de discussieronde hun rolkaarten met de tekst naar beneden in het midden van de tafel neer te leggen en benadruk dat de deelnemers nu uit hun rol zijn. Geef aan dat vanaf nu weer ‘gewoon’ de eigen mening telt.
• In een laatste ronde is het nog mogelijk om de deelnemers te vragen om een nieuwe formulering voor de ambitie te bedenken. Geef hiervoor een paar minuten.

Benodigdheden

• Speelkaarten ‘Verdieping in perspectief’ met hierop de naam en beschrijving van de verschillende rollen
• Whiteboard / flip-over met markeerstiften

Voor de spelbegeleider

Algemene aandachtpunten:

• Indien je met een grote groep bent en de groep wil opdelen, zorg dan dat iedere subgroep een Voorzitter heeft om de discussie in goede banen te leiden.
• Als je met minder dan 8 deelnemers speelt, kies dan welke rollen je wilt opnemen in het spel op basis van de manier waarop de gezamenlijke ambitie nu geformuleerd is. Is de ambitie te breed of te vaag? Dan zal de Realist erg belangrijk zijn. Mist het elementen van innovatie of een uitdagende missie? Dan zal de rol van de Visionair erg belangrijk zijn. Is het erg product-georiënteerd? Dan zal de rol van de Kwaliteitskoning belangrijk zijn.
• Als je met minder dan 8 deelnemers bent, kun je als procesbegeleider ervoor kiezen zelf de rol van Voorzitter op je te nemen.
• Let goed op dat deelnemers zich houden aan de beschrijving van hun rol en redeneren van het toebedeelde perspectief. De verleiding voor deelnemers kan groot zijn om het perspectief gedurende het spel los te laten en vanuit de eigen voorkeuren en ideeën te redeneren.

Voorbeeldvragen voor de reflectie:

In het spel

• Welk perspectief vond jij het meest interessant? Wat maakt dat perspectief interessant?
• Welk perspectief was lastig en welk juist eenvoudig?

Over het spel

• Hoe vond je het om vanuit een strikt toegewezen rol te denken? Verschilde je rol erg van je gebruikelijke manier van denken? Hoe beviel dit je?
• Denk je dat de perspectieven nuttig waren om tot nieuwe inzichten te komen?

Uit het spel

• Welke inzichten denk je dat deze groep zelf wellicht niet zou hebben geformuleerd? Kunnen jullie bedenken waar dat aan ligt?
• Denk je dat jullie een goede start hebben gemaakt met een betere ambitie?

Achtergrond bij het spel

In samenwerkingen en teams hebben mensen vaak de neiging om steeds dezelfde rol te vervullen. De een let op het groepsproces, een ander is bezig met de inhoudelijke resultaten, weer een ander houdt de planning en het budget goed in de gaten. Iedereen heeft zijn eigen persoonlijke affiniteit met een bepaalde rol. In de praktijk kan het enorm helpen om eens vanuit een volledig andere rol kritisch te kijken naar wat je als groep wilt bereiken. Het spel ‘Verdieping in perspectief’ helpt daarbij. Je wordt gedwongen om vanuit een bepaald perspectief kritisch naar de ambitie van de samenwerking te kijken, om deze zo gezamenlijk aan te scherpen, concreter en meer gezamenlijk te maken.

Er zijn verschillende modellen en perspectieven die ingaan op rollen en persoonlijkheden van teams. Denk aan de zes denkhoeden van Edward de Bono (1985), de 5 kleuren van De Caluwé en Vermaak (2006) en de oorspronkelijk 8 teamrollen van Belbin (2010). De 8 rollen van Verdieping in perspectief zijn losjes gebaseerd op de teamrollen van Belbin.