Klaar voor de woonzorgvisie? Vijf tips om de samenwerking een boost te geven

Per 1 januari 2024 moet in iedere gemeente een woonzorgvisie gereed zijn. Dat is geen papieren tijger, maar een document gezamenlijk ontwikkeld door gemeentes, zorgaanbieders, welzijnsorganisaties en woningcorporaties. In het koplopersprogramma van de VNG in samenwerking met het ministerie van BZK, met RVO en Platform31, oefenen gemeentes hier mee. Zo zien ze dat er vaak véél partijen nodig zijn: soms wel twintig of meer. En die partijen staan lang niet altijd in de 'samenwerkingsstand'. 

Er is nog veel onduidelijk over wat er precies verwacht wordt in de woonzorgvisie, wat er móet en wat er mag, wat het beste lokaal kan en wat het beste regionaal geregeld moet worden, en hoe gemeentes en partners kunnen omgaan met lastige vragen als ‘spreiding en verdeling’ van kwetsbare groepen. Er is immers vrijwel overal schaarste.

Hoewel er nog veel onduidelijk is, kunnen gemeentes zich op het gebied van de samenwerking wel degelijk voorbereiden. Hier volgen enkele praktische tips, mede geïnspireerd door de koplopers en andere gemeentes die hiermee bezig zijn:

1. Werk alvast aan goede relaties met de partners. Het komen tot een gedragen woonzorgvisie is een stevig traject waarin veel moet worden uitgezocht. Het is dan prettig wanneer partijen elkaar al kennen en die basis al gelegd is. Open ook alvast het gesprek over de rol van de partners in de woonzorgvisie: hebben ze daar al over nagedacht? Welke ideeën hebben ze bij de woonzorgvisie en wat is er nodig om die verder te brengen?
2. Werk aan joint fact finding. Eerlijk is eerlijk, het verzamelen van informatie is niet het meest sexy klusje. Liever besteden we onze aandacht aan het maken van de strategische afwegingen. Maar, in het hebben van de juiste informatie ligt vaak een belangrijke sleutel. Overeenstemming over het probleem, de omvang, de achtergronden en causale relaties, brengt overeenstemming over de oplossing dichterbij.
3. Bespreek niet alleen de inhoud, maar ook de samenwerking. Vaak geven we vol gas op die inhoud. De opgave bepalen, data verzamelen, analyses maken. Maar uiteindelijk komt het neer op: wie speelt welke rol, wie doet wat en hoe dragen we gezamenlijk lastige keuzes. Maak daarom ook de samenwerking zélf onderwerp van gesprek: hoe gaan partners met elkaar keuzes maken, welke spelregels willen ze hanteren, hoe hebben ze zorg voor elkaar in moeilijke situaties, hoe delen ze de 'lusten en de lasten'? Door dit vroegtijdig te bespreken is de kans groter dat er een constructieve dialoog op gang kan komen.
4. Inventariseer hoe andere gemeentes met het vraagstuk van ‘spreiding en verdeling’ omgaan. Dit is een spannend thema, zeker in regionale samenwerking. In vrijwel alle gemeentes zijn de woningen en is ondersteuningsaanbod schaars. Grote gemeentes kunnen vaak meer kwetsbare mensen huisvesten, maar is de balans goed? Het helpt de discussie als je verschillende voorbeelden kunt laten zien om van hoe andere gemeentes daar met elkaar uit zijn gekomen. Ga eens te rade bij je buurgemeente of kennis.
5. Organiseer intern het gezamenlijke opdrachtgeverschap. In de woonzorgvisie komen het fysieke en sociale domein samen. Toch zijn dat in veel gemeentes nog gescheiden domeinen. Niet altijd is er veel contact tussen afdelingen of worden plannen op elkaar afgestemd. Regelmatig zijn er ook twee of zelfs drie wethouders bij betrokken. De samenwerking met externe partners gaat het gemakkelijkste als de gemeente intern op één lijn zit. Het helpt om de woonzorgvisie vanuit één integrale bestuursopdracht aan te vliegen.

Wil je meer lezen over de samenwerking op het gebied van wonen, welzijn en zorg? Download hier een handreiking die wij eerder schreven over dit thema. In het voorjaar van 2023 verschijnt er een nieuwe handreiking speciaal gericht op de woonzorgvisies.